Czym jest Mała Litwa?
Zapewne dlatego „mała”, gdyż istniała po za państwem litewskim i terytorialnie była mniejszą. Najpierw należała do Zakonu Krzyżackiego, następnie Prus Wschodnich i Niemiec, a obecnie część dawnej Małej Litwy znajduje się w państwie Litewskim, nieco w Polsce i większa w Rosji (Okręg Kaliningradzki).Ziemie te zamieszkiwali kiedyś plemiona Bałtów – przede wszystkim Prusowie, Skalwowie, Nadruwowie oraz Kurowie. Proces germanizacji zmienił skład narodowy, Prusowie zasymilowali się ostatecznie w XVIII w., pozostałe plemiona lub też ulegli germanizacji lub połączyli się z innym plemionami w naród litewski. Jednakże istniejąca długie lata granica, najpierw prusko – litewska, a po rozbiorach prusko – rosyjska, wytworzyła pewną odrębność etniczną. Nawet nazywali siebie nie lietuviai (Litwini), a lietuvninkai.
Największym miastem Małej Litwy jest Kłajpeda. Nowoczesne portowe miasto jest też trzecim pod względem wielkości miastem na Litwie. W średniowieczu posiadało zamek krzyżacki, należało do Związku Hanzy, co też wpłynęło na jego rozwój. Mocno ucierpiało w czasie szeregu wojen, zwłaszcza w 1945 r., kiedy większość mieszkańców uciekło na zachód. Ciekawostka jest, że w okresie wojen napoleońskich Kłajpeda pełniła funkcję stolicy Prus, a wcześniej, w latach 1525 – 1657, cała Mała Litwa w składzie Prus Książęcych, była lennem Królestwa Polskiego.
Mierzeja Kurońska jest bodajże najpiękniejszym zakątkiem Litwy. Zgodnie z legendą mierzeję usypała olbrzymka Neringa, chcąc oddzielić wałem z piasku osady rybackie przed atakującym je smokiem morskim. Nazwa pochodzi od plemienia Kurów, którzy zamieszkiwali te obszary i często toczyli boje z Wikingami. Przyroda mierzei mocno ucierpiała w czasie wojny siedmioletniej, kiedy powycinano lasy i “wędrujące” pod wpływem wiatrów wydmy zaczęły zasypywać wsie rybackie. Dopiero w XIX w. od nowa rozpoczęto zalesianie mierzei i niedługo stała się znanym kurortem, uwielbianym zwłaszcza przez ludzi sztuki. W 1991 roku utworzono Park Narodowy Mierzei Kurońskiej. W 2000 roku wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.Na Mierzei Kurońskiej znajduje się jedno miasto – Neringa. Jest doprawdy nietypowe, bowiem składa się z czterech miejscowości, oddzielonych od siebie lasami i wydmami – Juodkrantė, Pervalka, Preila i Nida.
Mapa regionu
Mapa wszystkich regionów etnograficznych Litwy
Na filmie pokazane jest jak przygotować kiszkę
W kulturze, języku, architekturze odczuwalne są wpływy niemieckie, a
niegdyś tak było i w religii, ponieważ mieszkańcy byli przeważnie
wyznania luterańskiego. Obecnie dominuje katolicyzm.
Kuchnia mieszkańców tego regionu nie należy do zbyt wyrafinowanych. Zupa z buraczków lub szczawiowa, ziemniaki ze skwarkami, kiszona kapusta, kasze, dania rybne.
Doskonałe są wędliny, a dokładniej kindziuk, twarogi, kisiel oraz
pieczywa. Ludowe stroje mieszkańców Małej Litwy wyraźnie się różnią od
pozostałych regionów litewskich, zwłaszcza te z drugiej połowy XIX w.
Początkowo spódnice noszono przeważnie w kratkę o różnych odcieniach
koloru czerwonego bądź zielonego.
Kamizelki też najczęściej zielone, ale już o ciemniejszym odcieniu. Później w stroju dominować zaczęło barwy ciemniejsze – chodzi o damskie marynarki i męskie surduty często koloru czarnego. Wpływ na taką zmianę wywarły zasady religii protestanckiej.
W okresie litewskiego odrodzenia narodowego, w drugiej połowie XIX w., Mała Litwa stała się ośrodkiem litewskiego wydawnictwa. Na terenie carskiej Rosji litewska prasa była zabroniona, w Prusach nie, więc tam wydawano pierwsze litewskie gazety “Aušra”, “Varpas” i inne. I ogólnie pierwsza litewska książka “Katechizm” Mažvidasa też była wydana w Małej Litwie jeszcze w 1547 r. Los tego obszaru zmienił się po I wojnie światowej, ponieważ został zabrany Niemcom i czasowo oddany pod zarządzanie Francuzom. W styczniu1923 r. w Kłajpedzie Litwini wywołali powstanie, po którym zdecydowano się na połączenie z Litwą, co w końcu uznały kraje Ligi Narodów. Do marca 1939 r. Kraj Kłajpedzki w granicach Litwy cieszył się szeroką autonomią – posiadał własny sejmik, obowiązywały dwa języki litewski i niemiecki. Po ultimatum Hitlera trafił do III Rzeszy, a po jej upadku ponownie do Litwy, która jeszcze do 1990 r. znajdowała się pod okupacją sowiecką.